Έχω έναν φίλο ο οποίος πάσχει χρονίως από διπολική διαταραχή, την κοινώς ονομαζόμενη μανιοκατάθλιψη, ο οποίος μου έθεσε ένα πολύ σημαντικό θέμα σχετικά με τη βίαιη προσαγωγή ενός εικαζομένου ψυχιατρικού ασθενή σε ιδιωτική ψυχιατρική κλινική, χωρίς εισαγγελική εντολή και χωρίς σχετικές γνωματεύσεις δύο ψυχιάτρων, όπως συμβαίνει με τις κλασικές εισαγγελικές εντολές για αναγκαστική νοσηλεία σε ψυχιατρικό άσυλο.

Η χώρα μας, πρέπει να σημειώσουμε, εμφανίζει ιδιαιτέρως και "ακατανόητα" υψηλά ποσοστά αναγκαστικών νοσηλειών σε ψυχιατρεία, γεγονός το οποίο αποτελεί σαφή ένδειξη για κατάφωρη παραβίαση των δικαιωμάτων των ψυχικώς πασχόντων, όπως αναγνωρίζουν πλέον επισήμως οι ψυχίατροι στη χώρα μας, κυρίως μέσω των τοποθετήσεων της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας (ΕΨΕ).

Η διαπίστωση είναι τραγική και δραματική, αλλά τίποτε δεν βρίσκεται σε εξέλιξη προκειμένου να ελεγχθούν αυτά τα πολύ υψηλά ποσοστά των σχετικών παραβιάσεων των δικαιωμάτων των ψυχικώς πασχόντων στη χώρα μας, εν μέσω, μάλιστα, πλήρους εξέλιξης της ψυχιατρικής μεταρρύθμισης και της αποασυλοποίησης των ψυχικώς πασχόντων, διαδικασίες αρκούντως απελευθερωτικές και ριζοσπαστικές, οι οποίες, όμως, λαμβάνουν χώρα μόνον στον τομέα του δημοσίου συστήματος Ψυχικής Υγείας. "Ουδείς γνωρίζει τι ακριβώς συμβαίνει στις ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές", παραδεχόταν με νόημα πριν από μερικά χρόνια ο πρώην πρόεδρος της ΕΨΕ, Νίκος Τζαβάρας.

Κι όμως, υπάρχει δυνατότητα για νομική συνδρομή προς ψυχικώς πάσχοντες οι οποίοι έχουν αντιληφθεί ή υποπτεύονται παραβίαση των δικαιωμάτων τους εξαιτίας επανειλημμένων βιαίων εισαγωγών τους σε ιδιωτικές ψυχιατρικές κλινικές, χωρίς προηγούμενη ψυχιατρική γνωμάτευση για την κατάσταση της ψυχικής τους υγείας.

Ανέτρεξα στην ιστοσελίδα του Ελληνικού Παρατηρητηρίου για τα Δικαιώματα στο χώρο της Ψυχικής Υγείας και ανακάλυψα κάτι πολύ ενδιαφέρον το οποίο ονομάζεται Ψυχιατρική Διαθήκη ή αλλιώς Έκφραση Ελεύθερης Βούλησης σε Περίπτωση Ψυχιατρικής Νοσηλείας.

Τα ενημερωτικά στοιχεία του Παρατηρητηρίου είναι άκρως ενδιαφέροντα και αντιγράφω, καθώς δεν είναι λίγοι οι συνάνθρωποί μας οι οποίοι ενδιαφέρονται σχετικά:

Τι είναι η ψυχιατρική διαθήκη

Η «ψυχιατρική διαθήκη» ή «έκφραση ελεύθερης βούλησης σε περίπτωση ψυχιατρικής νοσηλείας» είναι μια μορφή υπεύθυνης δήλωσης, ένα νομικά επικυρωμένο έγγραφο από δικηγόρο ή συμβολαιογράφο, στο οποίο ο ενδιαφερόμενος πολίτης καταγράφει επίσημα την ελεύθερα εκπεφρασμένη βούλησή του για το τι επιτρέπει και τι απαγορεύει να του συμβεί σε επίπεδο ψυχιατρικών παρεμβάσεων σε περίπτωση βίαιης ή εκούσιας προσαγωγής του σε ψυχιατρικούς χώρους. Ανάμεσα σε άλλα μπορεί να ορίσει εκεί το αν επιτρέπει να του χορηγηθούν και ποια φάρμακα, το πώς απαιτεί να αντιμετωπιστεί σε περίπτωση οξείας κρίσης, ποια πρόσωπα θα αποφασίζουν γι’ αυτόν σε περίπτωση που κριθεί ανίκανος να το πράξει ο ίδιος κ.α. Η ιδέα της Ψυχιατρικής Διαθήκης γεννήθηκε το 1982 στην Αμερική από τον Τόμας Σαζ και εφαρμόζεται τα τελευταία 20 χρόνια στη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες από ενδιαφερόμενους που θέλουν να ορίσουν με μια νομική αξιοπιστία τους όρους επαφής τους με το ψυχιατρικό σύστημα.


Στόχος

Στόχος της σύνταξης μιας ψυχιατρικής διαθήκης είναι η προστασία του ατόμου από παραβιάσεις των νόμιμων δικαιωμάτων του σε περίπτωση επαφής με την ψυχιατρική πραγματικότητα και η διευκόλυνση των θεραπόντων ιατρών στην επιλογή θεραπείας κατάλληλης για τις εξατομικευμένες ανάγκες των ασθενών τους.


Πώς συντάσσεται;

Ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να γράψει ένα αντίστοιχο κείμενο, το οποίο να επικυρωθεί από συμβολαιογράφο ή δικηγόρο με παρουσία μαρτύρων ως υπεύθυνη δήλωσή του.


Τι ισχύ έχει;

Ό,τι ισχύ έχει μια υπεύθυνη δήλωση. Μπορεί να γίνει αντικείμενο σεβασμού ή όχι από τα νοσοκομεία ή τις ιδιωτικές κλινικές, με όλες τις νομικές συνέπειες για τους θεραπευτές σε περίπτωση αγνόησής της.


Υπάρχει ένα πρότυπο;

Ναι, στα ελληνικά, στην ιστοσελίδα του Παρατηρητηρίου κάτω από την κατηγορία «Ψυχιατρική διαθήκη».


Πώς μπορώ να βοηθηθώ πρακτικά στη σύνταξή της;

Αν το επιθυμείτε, μπορείτε να έχετε υποστήριξη στη σύνταξη της ψυχιατρικής σας διαθήκης από μέλη του Παρατηρητηρίου μέσω προσωπικών ή τηλεφωνικών επαφών (τηλ. 6949500133, paratiritiriopsy@yahoo.com), δεν είναι όμως αναγκαίο. Ο καθένας από μας μπορεί και δικαιούται από το νόμο να διατυπώνει ακόμα και άτυπα την άποψή του για τη ζωή του και να απαιτεί το σεβασμό αυτής της εκπεφρασμένης βούλησης από οποιονδήποτε σχετιστεί μαζί του (θεσμοί και πρόσωπα).

Του Βασίλη Βενιζέλου από το Progagon.gr