Η πρώτη χώρα που επιτρέπει τα γενετικά τροποποιημένα... βρέφη από τρεις γονείς μέσω εξωσωματικής γονιμοποίησης είναι η Βρετανία. Πρόκειται για μία μέθοδο που δίνει τη δυνατότητα ακόμα και σε γυναίκες με σοβαρές γενετικές παθήσεις να τεκνοποιήσουν και που έχει συγκεντρώσει τόσο υποστηρικτές όσο επικριτές, που είναι αντίθετοι στα «μωρά κατά παραγγελία».
Η μέθοδος, που αναπτύχθηκε από τον καθηγητή Νταγκ Τέρνμπουλ του Πανεπιστημίου του Νιουκάστλ, αφορά τη μεταφορά υγιών μιτοχονδρίων από το ωάριο μίας δότριας στο ωάριο της μητέρας πριν ή μετά τη γονιμοποίησή του με το σπέρμα του πατέρα.
Το ελαττωματικό μιτοχόνδριο μπορεί να προκαλέσει θανατηφόρες ηπατικές, νευρολογικές και καρδιακές παθήσεις, που πλήττουν ένα στα 6.500 βρέφη παγκοσμίως και που είναι δυνατόν να αποφευχθούν με την αντικατάσταση του ασθενούς μιτοχονδριακού DNA της μητέρας.
«Οι επιστήμονες έχουν αναπτύξει ρηξικέλευθες μεθόδους, που δίνουν ελπίδα σε όσους θέλουν να γίνουν γονείς χωρίς να κληροδοτήσουν τις ασθένειες αυτές στα παιδιά τους», δήλωσε η αρχίατρος της βρετανικής κυβέρνησης δρ Σάλι Ντέιβις.
Τα μιτοχόνδρια είναι γνωστά ως οι «μπαταρίες» των κυττάρων και είναι τα μόνα οργανίδια που διαθέτουν δικό τους γενετικό υλικό (36 γονίδια), διαφορετικό από το γενετικό υλικό του κυτταρικού πυρήνα (2.000 γονίδια). Γι' αυτόν τον λόγο δεν επηρεάζουν χαρακτηριστικά του ανθρώπου όπως η εμφάνιση, η ευφυΐα και η προσωπικότητα. Ετσι ένα παιδί που γεννιέται με αυτήν τη μέθοδο θα έχει το 99,8% του DNA της μητέρας και του πατέρα του χωρίς να κληρονομεί τις σοβαρές παθήσεις που «περιέχονται» στο μιτοχονδριακό DNA του ωαρίου.
Σε έναν χρόνο
Η Ντέιβις ανακοίνωσε χθες ότι η νομοθεσία που επιτρέπει την αντικατάσταση των μιτοχονδρίων θα περάσει εντός του έτους από το κοινοβούλιο. Eκτιμάται ότι σε περίπου έναν χρόνο από σήμερα η μέθοδος θα είναι διαθέσιμη από το βρετανικό Εθνικό Σύστημα Υγείας (NHS) και οι πρώτοι γονείς που θα τη χρησιμοποιήσουν θα είναι εκείνοι με οικογενειακό ιστορικό σοβαρών παθήσεων που σχετίζονται με ελαττωματικά μιτοχόνδρια, ενώ τα βρέφη που θα γεννιούνται με αυτόν τον τρόπο θα παρακολουθούνται για όλη τους τη ζωή.
«Ο θάνατος ενός μωρού είναι ο χειρότερος εφιάλτης ενός γονιού. Η έρευνά μας οδηγεί σε μια πρωτοποριακή τεχνολογία εξωσωματικής γονιμοποίησης που μειώνει τον κίνδυνο για τις μητέρες που έχουν ανωμαλίες στο μιτοχονδριακό DNA τους», δήλωσε η καθηγήτρια Αλισον Μέρντοχ που συμμετείχε στην έρευνα.
Παρόλο που παρόμοιες μέθοδοι εξωσωματικής γονιμοποίησης με τρεις γονείς έχουν εφαρμοστεί στο παρελθόν σε ελάχιστες περιπτώσεις στις ΗΠΑ, θεωρούνται παράνομες στις περισσότερες χώρες του κόσμου και στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι παράνομη η χρηματοδότηση από το κράτος ερευνητικών προγραμμάτων που αφορούν γενικότερα τη γενετική τροποποίηση εμβρύων.
Οι παραλλαγές
Η νέα μέθοδος έχει διάφορες παραλλαγές, ουσιαστικά όμως αφορά τη μεταφορά υγιών μιτοχονδρίων από το ωάριο μιας δότριας στο ωάριο της μητέρας, πριν ή μετά τη γονιμοποίησή του με το σπέρμα του πατέρα (τα μιτοχόνδρια κληροδοτούνται μόνο από τη μητέρα και όχι από το σπερματοζωάριο).
Η αρχίατρος της βρετανικής κυβέρνησης, Ντέιμ Σάλι Ντέιβις, ανακοίνωσε την Παρασκευή ότι η νομοθεσία που επιτρέπει την αντικατάσταση των μιτοχονδρίων θα περάσει από το Κοινοβούλιο εντός του έτους.
Τα βρέφη που γεννιούνται με τη νέα μέθοδο εξωσωματικής θα παρακολουθούνται για όλη τη ζωή τους, επισήμανε. «Οι μιτοχονδριακές ασθένειες, όπως καρδιοπάθειες, ηπατοπάθειες, απώλεια του συντονισμού των μυών και άλλες σοβαρές παθήσεις όπως η μυϊκή δυστροφία, μπορούν να έχουν συντριπτικό αντίκτυπο στις ζωές των ανθρώπων που τις κληρονομούν» είπε η Ντέιβις, και ζήτησε την επίσημη έγκριση της κυβέρνησης το ταχύτερο δυνατό.
Η σημερινή νομοθεσία της Βρετανίας απαγορεύει την εφαρμογή της νέας τεχνολογίας επειδή είναι ουσιαστικά μια μορφή γονιδιακής θεραπείας που αλλάζει την ανθρώπινη κληρονομικότητα -τα νέα μιτοχονδριακά γονίδια θα περνούν και στις επόμενες γενιές.
Η Δρ Ντέιβις επισήμανε ωστόσο ότι το μιτοχονδριακό DNA είναι ξεχωριστό από το πυρηνικό DNA, στο οποίο βρίσκεται η συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπινων εμβρύων. Διευκρίνισε επίσης ότι δεν υπάρχουν σκέψεις για την εφαρμογή ανάλογων μεθόδων στο πυρηνικό DNA.
Παρά τις διαβεβαιώσεις, ορισμένες οργανώσεις αντέδρασαν στην ανακοίνωση, επικαλούμενες κυρίως το επιχείρημα της «ολισθηρής πλαγιάς», σύμφωνα με το οποίο η έγκριση της μεθόδου θα άνοιγε σταδιακά στο δρόμο για «μωρά κατά παραγγελία». «Οι τεχνικές αυτές είναι άχρηστες και μη ασφαλείς [...]η απόφαση να περάσουμε την κόκκινη γραμμή θα οδηγήσει τελικά σε μια ευγονική αγορά βρεφών κατά παραγγελία» υποστήριξε στο Reuters ο Δρ Ντέιβιντ Κινγκ, διευθυντής της οργάνωσης Human Genetics Alert. Πάντως και οι έξι ειδικοί που κλήθηκαν να σχολιάσουν το θέμα στον Independent δήλωσαν ικανοποιημένοι με την απόφαση.
Επικριτές: Ανοίγει ο δρόμος για παιδιά κατά παραγγελία
Μπορεί η Βρετανία να αποφάσισε τη νομιμοποίηση της μεθόδου της εξωσωματικής γονιμοποίησης με τρεις γονείς, κατόπιν δημόσιας διαβούλευσης που έδειξε ότι ο λαός τάσσεται υπέρ αυτής της προοπτικής, όμως οι αντιδράσεις δεν έλειψαν και προήλθαν από διάφορες οργανώσεις μετά την ανακοίνωση. «Οι τεχνικές αυτές είναι άχρηστες και μη ασφαλείς. Η απόφαση να περάσουμε την κόκκινη γραμμή θα οδηγήσει τελικά σε μια ευγονική αγορά βρεφών κατά παραγγελία», δήλωσε στο Reuters ο δρ Ντέιβιντ Κινγκ, επικεφαλής της οργάνωσης Human Genetics Alert. Εκτός από τον κίνδυνο η μέθοδος να ανοίξει σταδιακά τον δρόμο σε «μωρά κατά παραγγελία», οι επικριτές της μεθόδου επισημαίνουν ότι το μικρό ποσοστό του γενετικού υλικού της δεύτερης μητέρας δεν περνά στο DNA μόνο του παιδιού αλλά και στα κορίτσια των μελλοντικών γενεών.
Πηγές: Εθνος - Το Βήμα
